Andrzej Wajda

Andrzej Wajda biografia

Andrzej Wajda, polski reżyser na świat przyszedł 6 marca 1926 roku w Suwałkach. Jego rodzicami byli wojskowy Jakub Wajda oraz nauczycielka Aniela z domu Białowąs. Miał też o rok młodszego brata, który podobnie jak on sam – w przyszłości mocno związał się ze sztuką i filmem. Gdy Andrzej Wajda miał 8 lat, rodzina przeprowadziła się do Radomia, co spowodowane było awansem ojca. To właśnie w tym mieście nasz bohater skończył podstawówkę i zapisał się do harcerstwa.

Gdy rozpoczęła się II wojna światowa, Jakub Wajda opuścił rodzinę i ruszył na front. Jak się później okazało, w 1940 roku padł ofiarą zbrodni katyńskiej. W tym samym czasie rozpoczęły się problemy finansowe rodziny Wajdów. Andrzej i jego brat, postanowili więc porzucić szkołę i rozpocząć pracę w Landwirtschaft Zentrale. Mimo wojny, to właśnie wówczas reżyser zainteresował się malarstwem i od czasu do czasu uczęszczał na lekcje do szkoły malarskiej w Krakowie. Mając szesnaście lat, czując że musi zrobić coś także dla ojczyzny, wstępuje do AK i zostaje łącznikiem.

W 1944 roku Andrzej Wajda rozpoczyna naukę w radomskim Koedukacyjnym Gimnazjum i Liceum dla Dorosłych „Przyszłość”, a po zakończeniu wojny wyjeżdża do Krakowa by tam studiować malarstwo. Mimo licznych sukcesów na ASP, Wajda po trzech latach stwierdza, że to jednak nie to i zmienia kierunek studiów. Tym razem jest to reżyseria na łódzkiej filmówce, która po pewnym czasie pochłania naszego bohatera bez reszty. Wajda w końcu czuje, że jest w tym miejscu, w którym być powinien i z miesiąca na miesiąc rozwija się coraz bardziej.

Reżyser Wajda

Podczas studiów nagrywa kilka etiud, z których jednak nie jest specjalnie zadowolony. Prawdziwy przełom następuje dopiero po zakończeniu filmówki – w 1954 roku, kiedy to reżyser rozpoczyna pracę nad filmem Pokolenie. Grają w nim między innymi Roman Polański, Tadeusz Łomnicki czy Zbigniew Cybulski. Debiut Wajdy został gorąco przyjęty zarówno przez publiczność jak i krytyków, a Pokolenie później wpisane zostało w trylogię wojenną reżysera. Kolejny film pod tytułem Kanał przyniósł Wajdzie upragniony międzynarodowy rozgłos oraz Srebrną Palmę na Festiwalu Filmowym w Cannes. Trzecią częścią trylogii był Popiół i Diament, który swoją premierę miał w 1958 roku. Film z wiadomych powodów nie spodobał się komunistom, zachwycił jednak publiczność i szybko okrzyknięty został arcydziełem polskiej kinematografii.

W latach sześćdziesiątych reżyser tworzy filmy takie jak Niewinni Czarodzieje oraz Samson, a następnie wyjeżdża do Jugosławii by tam nakręcić Powiatową Lady Makbet, film który do tej pory jest tam klasykiem. W połowie lat sześćdziesiątych powstają Popioły, w których wystąpili między innymi Daniel Olbrychski, Beata Tyszkiewicz oraz Pola Raksa. By nakręcić kolejny film – Bramy raju, reżyser wyjeżdża za granicę. Ze względu na cenzurę, film długo jest zakazany w Polsce lecz mimo wszystko odnosi ogromny sukces i zdobywa nominację do Złotego Niedźwiedzia w Berlinie. Po śmierci swojego długoletniego współpracownika i przyjaciela – Zbigniewa Cybulskiego, Wajda tworzy film, który ma być hołdem dla zmarłego artysty – Wszystko na sprzedaż. Dwa lata później ukazuje się Polowanie na muchy, które sam Wajda uznał za pomyłkę w swojej karierze, a zdanie to tylko przypieczętowała opinia krytyków.

Początek lat siedemdziesiątych to w karierze Andrzeja Wajdy filmy takie jak: Krajobraz po bitwie, Brzezina, Wesele oraz Ziemia Obiecana. W połowie lat siedemdziesiątych, reżyser rozpoczyna natomiast pracę nad Człowiekiem z Marmuru, który mimo oporu władz, trafił w końcu na ekrany i momentalnie zdobył serca publiczności oraz kilka nagród. Do tej pory dzieło to uznaje się za kamień milowy polskiej kinematografii. Reżyser nie zwolnił jednak tempa, w związku z czym pod koniec lat siedemdziesiątych ukazują się jeszcze filmy Zaproszenie do wnętrza, Bez znieczulenia, Panny z Wilka oraz Dyrygent. W 1979 roku reżyser wybrany został także prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich, które miało uwolnić kino spod władzy rządu i chronić interesy ludzi związanych ze środowiskiem filmowym.

Lata osiemdziesiąte to czas Człowieka z żelaza, wybitnego dramatu opisującego wydarzenia sierpniowe. Film ten zyskał nominację do Oscara oraz kolejną już w dorobku reżysera Złotą Palmę w Cannes. Kolejnym filmem Wajdy był Danton, który ze względu na panujący wówczas w Polsce stan wojenny, w dużej części kręcony był we Francji. W 1985 roku reżyser wraca do kraju i od razu bierze się za pracę nad dramatem Kronika Wypadków Miłosnych. Pod koniec lat osiemdziesiątych, dokładnie w roku 1989, Wajda zostaje przewodniczącym jury na moskiewskim Międzynarodowym Festiwalu Filmowym.

Na początku lat dziewięćdziesiątych Wajda reżyseruje czarno biały film pod tytułem Korczak, który opowiada losy Janusza Korczaka – pedagoga, którego Niemcy w bestialski sposób zamordowali w Treblince. Następnym jego filmem jest Pierścionek z orłem w kornie, w którym grają między innymi Cezary Pazura oraz Rafał Królikowski. W 1994 roku, Wajda wyjeżdża do Japonii by tam pracować nad obrazem Nastazja. Rok później powstaje Wielki Tydzień, a następnie Panna Nikt. W 1998 roku Andrzej Wajda rozpoczyna pracę nad filmem Pan Tadeusz, który ostatecznie okazał się ogromnym sukcesem. Wpływ na to z pewnością miał zarówno reżyser jak i plejada najznakomitszych polskich aktorów, takich jak na przykład Daniel Olbrychski, Bogusław Linda, Michał Żebrowski, Alicja Bachleda-Curuś, Marek Kondrat czy Grażyna Szapołowska.

W latach dwutysięcznych, reżyser pracował równie intensywnie jak wcześniej. Do jego najbardziej znanych filmów z tamtych czasów z pewnością zaliczyć należy Zemstę, Katyń (który zdobył wiele nagród oraz nominację do Oscara) i Tatarak, w którym fenomenalnie zagrała Krystyna Janda. 2013 roku to praca nad Wałęsą. Człowiekiem z Nadziei, a ostatnim filmem reżysera okazały się Powidoki z 2016 roku.

Poza pracą nad filmem, Andrzej Wajda reżyserował także sztuki teatralne. Do najbardziej udanych należą między innymi Biesy Fiodora Dostojewskiego, Noc listopadowa na podstawie utworu Wyspiańskiego, Rozmowy z katem na podstawie książki Kazimierza Moczarskiego oraz Hamlet, w którym wystąpił Jerzy Stuhr. Andrzej Wajda przez rok był nawet dyrektorem artystycznym Teatru Powszechnego w Warszawie. Przez jakiś czas pełnił także rolę polityka, jednak szybko zrozumiał, że nie jest to jego powołanie.

Jeśli chodzi o życie prywatne, Andrzej Wajda ożenił się aż czterokrotnie. Najpierw z Gabrielą Orembą, którą poznał na studiach na ASP. Małżeństwo nie trwało jednak długo. W tym samym roku, w którym dostał rozwód, wziął ślub z Zofią Żuchowską, także koleżanką ze studiów. To małżeństwo trwało 8 lat. Następnie reżyser zakochał się w Beacie Tyszkiewicz, z którą ma córkę Karolinę. Ich związek przetrwał nieco ponad rok. W końcu, w roku 1974 Andrzej Wajda poślubił Krystynę Zachwatowicz, z którą był aż do śmierci.

Andrzej Wajda zmarł 9 października 2016 roku w Warszawie. Dziesięć dni później odbył się uroczysty pogrzeb, podczas którego urnę z prochami artysty złożono w grobowcu na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie. Podczas swojego dziewięćdziesięcioletniego życia, Andrzej Wajda otrzymał wiele odznaczeń oraz nagród, między innymi: złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Order Orła Białego czy Order Odrodzenia Polski, Polonia Restituta. W 2000 roku przyznano mu Oscara za całokształt pracy twórczej. Był też doktorem honoris causa kilku prestiżowych uczelni. W 2008 roku Gazeta Wyborcza ogłosiła go natomiast Człowiekiem Roku 2008.

Andrzej Wajda filmy

• Zły chłopiec (1951) – etiuda szkolna
• Ceramika iłżecka (1951) – etiuda szkolna
• Trzy opowieści (1953) – film polityczny
• Kiedy ty śpisz (1953) – etiuda szkolna
• Pokolenie (1954) – debiut kinowy
• Idę do słońca (1955) – film dokumentalny
• Kanał (1956)
• Popiół i diament (1958)
• Lotna (1959)
• Niewinni czarodzieje (1960)
• Samson (1961)
• Powiatowa lady Makbet (1962) – Sibirska ledi Magbet
• Miłość dwudziestolatków (1962) – L’Amour à 20 ans
• Popioły (1965)
• Bramy raju (1967) – Gates to Paradise
• Wszystko na sprzedaż (1968)
• Przekładaniec (1968) – telewizyjna nowela filmowa
• Polowanie na muchy (1969)
• Krajobraz po bitwie (1970)
• Brzezina (1970)
• Piłat i inni (1971)
• Wesele (1972)
• Ziemia obiecana (1974)
• Umarła klasa. Seans T. Kantora (1976) – film dokumentalny
• Smuga cienia (1976)
• Człowiek z marmuru (1976)
• Zaproszenie do wnętrza (1978) – film dokumentalny
• Bez znieczulenia (1978)
• Pogoda domu niechaj będzie z Tobą… (1979) – film dokumentalny
• Panny z Wilka (1979)
• Dyrygent (1979)
• Z biegiem lat, z biegiem dni… (1980) – serial telewizyjny
• Człowiek z żelaza (1981) – kontynuacja Człowieka z marmuru
• Danton (1982)
• Miłość w Niemczech (1984) – Eine Liebe in Deutschland
• Kronika wypadków miłosnych (1985)
• Biesy (1988) – Les possédés
• Korczak (1990)
• Pierścionek z orłem w koronie (1992)
• Nastazja (1994)
• Wielki tydzień (1995)
• Panna Nikt (1996)
• Andrzej Wajda. Moje notatki z historii (1996) – serial dokumentalny
• Pan Tadeusz (1999)
• Kredyt i debet. Andrzej Wajda o sobie (1999) – film dokumentalny
• Wyrok na Franciszka Kłosa (2000)
• Zemsta (2002)
• Lekcja polskiego kina (2002) – film dokumentalny
• Jan Nowak Jeziorański. Kurier z Warszawy. 60 lat później 1944-2004 (2004) – film dokumentalny
• Katyń (2007)
• Tatarak (2009)
• Kręć! Jak kochasz, to kręć! (2010) – film dokumentalny
• Wałęsa. Człowiek z nadziei (2013)
• Powidoki (2016)

Więcej o imieniu Andrzej znajdziesz w poniższym linku:

Andrzej